انواع باتلاق و راه حل نجات

باتلاق بخشی از زمین است که از رطوبت اشباع شده و گیاهانی رونده اغلب سطح آن را پوشانده اند. باتلاق، مانداب، خلاش، خلنگزار، لشاب و آب بندان از انواع باتلاق می باشند و هرکدام در برخی از موارد با سایرین متفاوت اند. تشخیص تفاوت این گونه ها از هم نیاز به علم و تجربه کافی دارد. در این مطلب هدف اصلی آموزش تکنیک هایی برای رهایی از این پدیده ها می باشد.

انواع باتلاق ها و شرایط موجود در هر یک بشرح زیر است.

باتلاق جنگلی:

مناطقی را در جنگل ها خواهید یافت که پوشیده از نی های ضخیم و زیاد، شاخ و برگ های شناور و گیاهان دیگر هستند که عمق آن ها در صورت بارندگی خوب به ۴ تا ۵ متر نیز می رسد. در هنگام مشاهده چنین مواردی در جنگل حتما با دقت از کنار آن عبور کنید و زمین های اطراف خودتان را مورد بررسی قرار دهید.

 باتلاق نمکی:

این باتلاق یا مرداب ها را در مناطقی با آب و هوای خشک خواهید یافت که در فصل های بارانی به دریاچه های موقت نمک تبدیل می شوند. این باتلاق ها هنگامی که خشک هستند قابلیت عبور و مرور دارند اما در هنگام خیس بودن، بسیار چسبنده و صعب العبور هستند. از این گونه باتلاق ها در مناطق کویری ایران زیاد وجود دارد.

باتلاق ریگ روان:

شاید اولین مکانی که با شنیدن ریگ های روان به ذهنتان خطور کند، بیابان و کویر باشد!

اگر اینگونه فکر می کنید سخت در اشتباهید! بر خلاف باور عموم ریگ های روان در جاهای مختلف همچون نزدیکی های رودخانه، دریاچه ها و مکان هایی که شن ها توسط آب اشباع شوند، وجود دارند.

ریگ های روان برای ماجراجویان و طبیعتگردان بسیار درسرساز خواهند بود چرا امداد رسانی به فرد گرفتار در ریگ روان کمی سخت می باشد.

 در بسیاری از کشورهای جهان اینگونه مناطق باتلاقی را با تابلوهای هشدار و خطر، اعلام می کنند.

باتلاق آب شور:

این باتلاق ها برای شکل گیری مدیون جزر و مد دریا هستند به همین خاطر این گونه از باتلاق ها اطراف و نزدیکی دریاها یافت می شوند. بستر این باتلاق ها از بوته ها، درختچه ها و علف پوشیده شده است. اگر توانستید آن ها را شناسایی کنید حتما از آنها دوری کنید زیرا این باتلاق ها مورد علاقه مارهای سمی هستند و علاوه بر به دام افتادن در آنها، خطر گزیدگی هم برای شما وجود خواهد داشت!

باتلاق آب شیرین:

این مرداب ها عمقی در حدود ۳۰ سانتی متر تا ۲ متر دارند که اکثر آنها را آب تشکیل داده و گیاهانی شناور بر روی آب ها آن ها وجود دارد.

باتلاق خزه خشک:

باتلاق هایی که در اکثر فیلم ها مشاهده می کنید این از گونه می باشند. بخش هایی که بر اثر جمع شدن شاخ و برگ های زیاد، خزه و کودهای گیاهی و ترکیب آن با آب و گل و لای، باتلاقی را تشکیل می دهند که در صورت گرفتاری در آن، فرار و رهایی بسیار مشکل و سخت خواهد بود زیرا چیزی برای گرفتن و چنگ زدن در این باتلاق ها وجود ندارد. اگر حین ماجراجویی در جنگل با این گونه باتلاق برخورد داشتنید با دقت از منطقه دور شوید و مسیر جدیدی را پیش بگیرید.

باتلاق حرا:

این نوع مرداب در مکان هایی که تعداد انبوهی از درخت های حرا وجود دارد، تشکیل می شود. این درخت ها در آب های شور رشد کرده و به دلیل شکل و نوع ریشه هایشان مشهور هستند. همین ریشه های درختان باعث خطرناک شدن شنا در آن می شود، حتی ریشه های درخت و چوب های این جنگل ها بسیار لغزنده بوده و خطر لیز خوردگی در هنگام قدم برداشتن روی آن ها وجود دارد. در قشم و جنوب ایران این درختان و جنگل ها بسیار مشاهده می شوند.

پیشگری از گرفتاری در باتلاق:

حتما این جمله را شنیده اید: «پیشگری بهتر از درمان است.» در نتیجه در طبیعت گردی و ماجراجویی های خود سعی کنید در دام باتلاق و مرداب ها نیفتید و اگر در دام باتلاق گرفتار شدید راهکارهایی که معرفی می کنیم را باید با خونسردی مرحله به مرحله اجرایی کنید.

مناطق مشخصی هستند که احتمال وجود باتلاق در آن جا زیاد است برای مثال:

* جلگه ها

* اطراف دریاچه ها

* مناطق کویری و بیابانی

* مناطقی در جنگل که بستر آبی دارند.

* نزدیکی های منابع آب زیر زمینی

موارد بسیاری وجود دارد که به وسیله آن می توان باتلاق ها را شناسایی کرد برای مثال بخش هایی از زمین که به شکلی عجیب لایه لایه شده و آب وجود دارد احتمالا آن جا باتلاق وجود دارد و قبل از عبور از آن باید با چوب دستی مسیر را بررسی کنید. راستی از چوب دستی گفتیم! در طبیعت گردی وجود یک چوب دستی یا باتوم کوهنوردی در وسایلتان ضروری است و در بسیاری از موقعیت ها حکم نجات شما را خواهد داشت.

راهکارهایی برای نجات از باتلاق:

در هنگام گرفتاری پیش از انجام هر کاری باید خونسردی خودتان را حفظ کنید! شما مجبور به این کارید زیرا عدم خونسردی نتیجه ای جز خطرات زیاد و حتی مرگ، نخواهد داشت.

مرحله اول، خودتان را سبک کنید:

وقتی به دام افتادید، سریعا وسایل همراهتان مانند کوله پشتی را از خود جدا کنید! با این کار چگالی شما از چگالی باتلاق کمتر شده  و به طور کامل فرو نخواهید رفت و در آن شناور خواهید شد.

اگر امکانش هست بدون حرکت زیاد کفش هایتان را نیز از پا خارج کنید، اما مراقب باشید خارج کردن کفش از پا، حالت مکش ایجاد کرده و به فرو رفتن بیشتر کمک می کند. بسیاری پیشنهاد می کنند که در هنگام عبور از مکان هایی که احتمال وجود باتلاق هست بدون کفش قدم بردارید، اما انگل های موجود در باتلاق ها را هم باید در نظر گرفت که می توانند از طریق پوست به بدن انسان نفوذ کنند! انتخاب با شماست!

مرحله دوم، وزن بدن خود را در سطح پخش کنید:

هنگامی که متوجه گرفتاری در باتلاق شدید، سریعا به سمت عقب بخزید و یا با آزاد کردن پاها به سمت بالا بر روی آب شناور شوید تا تمام وزن شما بر روی پاهایتان نباشد. اگر با حفظ خونسردی کم تقلا کنید، مدت زیادی را بر روی باتلاق شناور می مانید.

مرحله سوم، عمیق نفس بکشید:

نفس های عمیق نه تنها باعث حفظ خونسردی می شوند، بلکه با پر شدن حجم ریه هایتان راحت تر شناور خواهید ماند. این نکته را فراموش نکنید که با خونسرد بودن و حفظ هوا در شُش هایتان،  فرو رفتن بسیار بعید خواهد بود.

مرحلهآخر، آماده شنا شوید:

حال که به پشت شناور هستید، سعی کنید به آرامی به سمت خارج باتلاق شنا کرده و از آن خارج شوید یا تکیه گاهی پیدا کنید.

نکته: اگر از کمر به پایین در باتلاق گرفتار شدید، باید پاهایتان را آزاد کنید. به این شکل که یک پا را به صورت عرضی حرکت داده تا فضایی را درون باتلاق ایجاد شود و به کمک این فضای ایجاد شده پاها را آزاد می کنید.

سخن آخر:

 توصیه می کنیم به هیچ وجه تنها و آموزش ندیده دست به طبیعت گردی های سخت نزنید. اگر قصد جنگل نوردی دارید و در مناطقی حدس می زنید که باتلاق وجود دارد، به صروت گروهی اما با فاصله چند متری از هم حرکت کنید و طنابی را به یکدیگر متصل کنید تا در صورت گرفتاری در باتلاق، سریعا بتوانید به آن فرد کمک کنید.